دیتاسنتر یا مرکز داده، مکانی است که تجهیزات الکترونیکی مانند سرورها، ذخیره‌سازها، شبکه‌های ارتباطی و سایر تجهیزات مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات (IT) را برای ذخیره‌سازی، پردازش و مدیریت داده‌ها و خدمات مرتبط به هم نگهداری می‌کند. این مراکز داده معمولاً دارای امکانات پیشرفته‌ای هستند که برای اطمینان از عملکرد بالا، امنیت، قابلیت دسترسی و پایداری سیستم‌ها استفاده می‌شود. به طور کلی تاریخچه دیتاسنتر ها در جهان با توسعه صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات مرتبط است. درادامه تاریخچه اصلی دیتاسنترها مورد بررسی قرار می‌گیرد:
1- اولین دیتاسنترها:
اولین دیتاسنترها در دهه 1950 و 1960 به جهت ذخیره سازی و پردازش اطلاعات ایجاد شدند. این مراکز ابتدا با استفاده از فضای بزرگ و تجهیزات سنگین ایجاد میشدند و عمدتا برای پردازش اطلاعات علمی و نظامی مورد استفاده قرار می گرفت.
2- توسعه فناوری دیتاسنترها:
با پیشرفت فناوری های مرتبط در صنعت دیتاسنترها، مانند: سرورها، ذخیره سازی، شبکه ها و نرم افزارها، دیتاسنترها روز به روز بهبود یافتند. این پیشرفت ها شامل بهره گیری از سیستم های مجازی سازی، ایجاد شبکه های ارتباطی پرسرعت و طراحی تجهیزات خنک کننده مدرن گردید.
3- توسعه دیتسنترهای ابری:
باظهور فناوری ابری و افزایش نیاز به انعطاف پذیری بیشتر و کاهش هزینه ها، دیتاسنترهای ابری به عنوان یک راه حل مورد توجه قرار گرفتند، این دیتاسنترها، منابع ذخیره سازی و محاسباتی را به صورت مجازی فراهم می کنند و به کاربران اجازه می دهند تا به راحتی منابع مورد نیاز خود را مدیریت کنند.
4- پیشرفت در مقیاس پذیری و انعطاف پذیری:
با رشد روز افزون حجم داده ها و نیازهای رو به افزایش کاربران، احتیاج به انعطاف پذیری و مقیاس پذیری بیشتر در دیتاسنترها نمود پیدا کرد، از این رو دیتاسنترهای مدرن بهبود چشمگیری را در زمینه هایی همچون مجازی سازی، مدیریت منابع و استفاده از فناوری ابری داشتند.
5- تحولات اخیر در نگاه به تاریخچه دیتاسنتر
در سال های اخیر دیتاسنترها با توجه به افزایش سطح درخواست به پردازش داده ها و اینترنت اشیا، دچار چالش های تازه ای شدند، این شامل موضوعاتی همچون امنیت دیتاسنترها، استفاده از فناوری های جدید مانند هوش مصنوعی و بهره وری انرژی می شود.
تاریخچه دیتاسنتر ها در ایران
دیتاسنترها از جمله پایگاه های اساسی پردازش و ذخیره اطلاعات هستند و در ایران نیز تاریخچه ای از توسعه آن وجود دارد که به شرح مختصری از آن می‌پردازیم:
1- ورود
در سال های اولیه ورود اینترنت و فناوری اطلاعات به ایران، دیتاسنترهای چندان بزرگی وجود نداشت و شرکت ها برای حفاظت از سرورها و تجهیزاتشان از فضای داخلی استفاده می کردند یا به مراکز داده خارجی وصل می شدند.
2- رونق دیتاسنترها
با گسترش استفاده از فناوری اطلاعات در کشور و افزایش نیاز به پردازش داده ها و ذخیره سازی، دیتاسنترها در ایران رونق گرفتند، شرکتهای بزرگ از جمله ارتباطات، بانک ها، شرکتهای فناوری اطلاعات و سایر صنایع از دیتاسنترها برای نگهداری و مدیریت تجهیزات خود استفاده کردند.
3- سرمایه گذاری در دیتاسنترها:
احداث و توسعه دیتاسنترها در ایران طی سال های اخیر شاهد سرمایه گذاری های کلانی بوده است. این سرمایه گذاری ها بیشتر به جهت درخواست های روز افزون سازمان ها و مجموعه ها به فضای قابل اعتماد و امن برای پردازش داده ها است.
4- توسعه صنعت دیتاسنتر
باتوجه به رشد قابل توجه فناوری اطلاعات و افزایش حجم اطلاعات، صنعت دیتاسنترها در ایران در حال توسعه و رشد است. این مهم شامل احداث دیتاسنترهای بزرگ با استانداردهای جهانی، استفاده از فناوری های پیشرفته مانند مجازی سازی و ابر، ارائه خدمات گسترده ای از جمله ذخیره سازی اطلاعات، پردازش ابری، هاستینگ و مدیریت شبکه می شود. با این حال صنعت دیتاسنترها در ایران همچنان در مراحل اولیه خود قرار دارد و هنوز پتانسیل های بسیاری برای رشد دارد.
بزرگترین و معروف ترین دیتاسنترها
دیتاسنترهای بزرگ در دنیا اغلب براساس قابلیت های فنی، اندازه، امنیت و مکان قرارگیری مورد توجه قرار می گیرند.در ادامه به معرفی برخی از بزرگترین و معروف ترین دیتاسنترها در جهان اشاره می شود:
1. Microsoft Azure
مایکروسافت آزور(Microsoft Azure) یکی از بزرگترین شرکت های دیتاسنتر است که دارای دیتاسنترهایی در اقصی نقاط دنیا است. این پلتفرم ابری به عنوان یکی از پیشروها در زمینه ارائه خدمات ابری و محاسبات ابری شناخته می‌شود.
2. Equinix
اکوینیکس (Equinix) همچنین از شرکتهای بزرگ جهان است که در بیش از 250 مکان در سراسرجهان دارای دیتاسنتر است و به عنوان پیشگامان ارائه خدمات اتصال به فضای ابری و مرکز داده شناخته می‌شود.
3. Amazon Web Services (AWS)
آمازون وب سرویسز از پرکاربردترین پلتفرم های ابری جهان است که دارای دیتاسنترهای زیادی در سراسر جهان است. این پلتفرم ابری به عنوان پیشگامی در صنعت ابری معروف است.
4. Google Cloud Platform
گوگل کلاد پلتفرم (Google Cloud Platform) نیز یکی از بزرگترین پلتفرم های ابری جهان است که تحت توسعه گوگل قراردارد . این پلتفرم ابری از دیتاسنترهای متعددی در سراسر جهان برخوردار است و خدمات متنوعی عرضه می‌کند.
5. Digital Realty Trust
دیجیتال ریلتی تراست (Digital Realty Trust) یکی دیگر از بزرگترین شرکت های دیتاسنتر است که در بیش از 20 کشور دیتاسنتر دارد . این کمپانی یکی از بزرگترین مالکان و مدیران دیتاسنتر در جهان شناخته می‌شود.